Συντάκτης: Γιώργος Αγγελόπουλος | tvxs.gr | 11 Ιουνίου 2019
H οργάνωση της εκπαίδευσης των παιδιών των προσφύγων συνιστά μια εμβληματική επιλογή της κυβέρνησης της αριστεράς που υλοποιήθηκε σε ιδιαίτερα δύσκολες συγκυρίες.
Η επιλογή αυτή δεν προέκυψε μόνο από τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις αλλά και από μια συγκεκριμένη άποψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη σημασία της κοινωνικής ένταξης προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας μας. Η κυβέρνηση της αριστεράς, κεφαλαιοποιώντας υπάρχουσες πολιτισμικές δυναμικές, συνέβαλε στο να διατηρηθεί η Ελλάδα ως χώρα που δεν υπάρχουν φαινόμενα μαζικής βίας και τρομοκρατίας προερχόμενα από τον κοινωνικό αποκλεισμό των προσφύγων και μεταναστών. Η εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων αποτέλεσε το πρώτο πεδίο συμβίωσης προσφύγων και γηγενών και ανέδειξε τις σύνθετες δυναμικές σχέσεων εξουσίας και τις βαθιές ιδεολογικές δομές που υπερβαίνουν το χώρο του σχολείου. Στο παρόν άρθρο δεν εστιάζουμε στα παιδιά των προσφύγων, στην παιδαγωγική διαδικασία, στο υλικό διδασκαλίας, στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ή στις εκπαιδευτικές πρακτικές αλλά στις διαδικασίες θεσμικής οργάνωσης της εκπαίδευσης των προσφυγοπαίδων. Είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τις ανεπάρκειες που σήμερα εμφανίζονται αν δεν αναστοχαστούμε πάνω στις δυναμικές που αφορούσαν αυτό καθαυτό το όλο εγχείρημα.
Οι συμφωνίες ΕΕ – Τουρκίας αλλά και η αθέτηση των συμφωνηθέντων εντός της ΕΕ το 2016 εγκλώβισαν στην χώρα δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Ο πληθυσμός αυτός ήταν εθνικά, ταξικά, γλωσσικά, θρησκευτικά και εθνοτικά ανομοιογενής. Τον Φεβρουάριο του 2016 το ΥΠΠΕΘ συγκρότησε τρεις επιστημονικές επιτροπές πανεπιστημιακών από όλη τη χώρα που εργαζόμενες με συστηματικό και ταχύτατο τρόπο κατέθεσαν τον Ιούνιο του 2016 προτάσεις για την ένταξη των προσφυγοπαίδων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Εκείνη την περίοδο είχαν αναπτυχθεί εντός των καταυλισμών εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες από εθελοντές, ΜΚΟ και πρόσφυγες εκπαιδευτικούς. Ορισμένα στελέχη ΜΚΟ δημοσίευσαν σειρά άρθρων στον διεθνή Τύπο και επιστημονικά περιοδικά υποστηρίζοντας την αδυναμία του κράτους να αναλάβει το εγχείρημα. Παράλληλα, επιχειρηματολόγησαν υπέρ της διεκδίκησης των κονδυλίων που δίνονταν από την ΕΕ για την εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων. Το σχέδιο του ΥΠΠΕΘ κεφαλαιοποίησε τη συσσωρευμένη εμπειρία από την εκπαίδευση παλιννοστούντων και ομογενών της δεκαετίας του 1990, από τα προγράμματα εκπαίδευσης μουσουλμανοπαίδων της Θράκης, από τα πιο σύγχρονα προγράμματα εκπαίδευσης παλιννοστούντων και αλλοδαπών και εκπαίδευσης Ρομά. Αυτό φάνηκε και στη σύνθεση των επιστημονικών επιτροπών. Η πρωτοβουλία δημιουργίας εξωτερικών ως προς τη δομή του ΥΠΠΕΘ επιστημονικών επιτροπών βασίστηκε στη διαπίστωση ότι το εγχείρημα υπερέβαινε τις δυνατότητες που είχαν οι υπάρχοντες εσωτερικοί μηχανισμοί και εποπτευόμενοι φορείς του ΥΠΠΕΘ. Παράλληλα, δημιουργήθηκε στο νέο οργανόγραμμα του ΥΠΠΕΘ ένα Αυτοτελές Τμήμα για την οργάνωση της εκπαίδευσης των προσφύγων και στελεχώθηκε από λίγους αλλά υποδειγματικά αφοσιωμένους διοικητικούς και εκπαιδευτικούς με σπουδές και εμπειρία στη διαπολιτισμική εκπαίδευση.